Τι είναι τα επαγγελματικά ενδιαφέροντα;

Tα επαγγελματικά ενδιαφέροντα αντικατοπτρίζουν τις δραστηριότητες που μας αρέσουν και τα αντικείμενα με τα οποία μας αρέσει να ασχολούμαστε. Υπάρχουν γενικά τρεις τρόποι μέτρησης / αξιολόγησης των επαγγελματικών ενδιαφερόντων:

  • με την απλή ερώτηση Με τι σου αρέσει να ασχολείσαι και με τι θα ήθελες να ασχοληθείς στο μέλλον;.
  • με την εξέταση των δραστηριότητων με τα οποία έχει επιλέξει να ασχολείται το άτομο
  • μέσω σταθμισμένων ερωτηματολογίων.
Γιατί να προτιμήσω να εξετάσω τα ενδιαφέροντα μου μέσω ενός ερωτηματολογίου;

Όλοι οι παραπάνω τρόποι εκτίμησης των ενδιαφερόντων έχουν τη δική τους αξία και πρέπει να λαμβάνονται υπόψη για να λάβει το άτομο κάποια απόφαση. Όταν είναι και οι τρεις στην ίδια κατεύθυνση, τότε τα ενδιαφέροντα του ατόμου είναι αρκετά ξεκάθαρα. Συχνά, όμως, διαπιστώνουμε να υπάρχει διάσταση μεταξύ τους.

Τα ερωτηματολόγια ενδιαφερόντων είναι πολύ βοηθητικά γιατί:

  • μπορούν να βοηθήσουν το άτομο να διευρύνει τις επιλογές του, δείχνοντας του ότι ενδεχομένως θα του άρεσαν και άλλα πράγματα που, ίσως, ως τότε δεν είχε σκεφτεί. Επομένως, ένα άτομο που σκεφτόταν ότι μόνο ένα ή δύο επαγγέλματα θα του άρεσαν και περιόριζε με τον τρόπο αυτό τις επιλογές του, μπορεί να δει ότι υπάρχουν και πολλά άλλα που ίσως να του αρέσουν και, έτσι, να κινητοποιηθεί και να ψάξει περισσότερα πράγματα για αυτά.
  • μπορούν να βοηθήσουν στην επίλυση «παρεξηγήσεων». Η ενδεχόμενη διάσταση ανάμεσα σε αυτό που λέει το άτομο ότι θα του άρεσε να κάνει και στα αποτελέσματα του ερωτηματολογίου μπορεί να οφείλεται σε λανθασμένη πληροφόρηση (λ.χ. θέλω να γίνω γιατρός αλλά έχω μια λανθασμένη αντίληψη για το τι κάνει ο γιατρός λόγω των τηλεοπτικών σειρών που δίνουν μια διαστρεβλωμένη εικόνα του επαγγέλματος). Σε αυτή την περίπτωση το άτομο έχει μια ένδειξη ότι καλό θα ήταν να εξετάσει καλύτερα αν όντως του αρέσουν οι δραστηριότητες που σχετίζονται με τα συγκεκριμένα επαγγέλματα.
  • μπορούν να αποτελέσουν έναυσμα για κινητοποίηση και γνωριμία με τα επαγγέλματα σε άτομα που δεν έχουν στο μυαλό τους κάτι συγκεκριμένο που τους αρέσει και σε αντίστοιχες ερωτήσεις απαντούν δε ξέρω καθόλου τι θέλω να κάνω.

Παράλληλα, η καθημερινότητα των εφήβων τους ωθεί σε συγκεκριμένες δραστηριότητες, τις οποίες σπάνια βλέπουν ως ρεαλιστικές επαγγελματικές επιλογές (λ.χ. βόλτες, μουσική, μπάσκετ, ποδόσφαιρο, μέσα κοινωνικής δικτύωσης, βιντεοπαιχνίδια κ.α.). Για το λόγο αυτό, η απλή εξέταση των πραγμάτων με τα οποία ασχολείται το άτομο στην εφηβική ηλικία πολλές φορές δε μας δίνει ιδιαίτερα χρήσιμες πληροφορίες για τα επαγγελματικά του ενδιαφέροντα.

Τα ερωτηματολόγια ενδιαφερόντων έχουν κάποιους περιορισμούς;

Ναι, έχουν αρκετούς περιορισμούς. Κατ’ αρχάς δε μπορούν να δώσουν ακριβή αποτελέσματα, καθώς δεν έχουμε πάρει κάποια «μεζούρα» για να μετρήσουμε τα ενδιαφέροντα με απόλυτη ακρίβεια. Αυτό, όμως, που ένα καλό, έγκυρο και αξιόπιστο ερωτηματολόγιο μπορεί να μας δώσει είναι κάποιες σαφείς ενδείξεις σχετικά με τις επαγγελματικές ομάδες στις οποίες κινούνται τα ενδιαφέροντα του ατόμου.

Κατά δεύτερο λόγο τα ερωτηματολόγια δε μπορούν να προβλέψουν τις ενδεχόμενες αλλαγές στα ενδιαφέροντα. Είναι σαν μια φωτογραφία που μας δείχνει το πώς είναι τώρα το άτομο, αλλά δε μπορεί να μας δείξει το πώς θα είναι σε πέντε χρόνια. Για το λόγο αυτό, καλό θα είναι όταν κάποιος είναι σε φάση επανεξέτασης των επιλογών του να ξανακάνει το ερωτηματολόγιο για να δει πώς έχουν αλλάξει τα ενδιαφέροντα του και σε ποιες κατευθύνσεις κινούνται τώρα.

Τέλος, τα ερωτηματολόγια ενδιαφερόντων αποτελούν ερωτηματολόγια αυτοαναφοράς. Μετρούν απλά το πόσο πιστεύει ένα άτομο ότι θα του άρεσαν κάποιες δραστηριότητες (καθώς τις περισσότερες δραστηριότητες που αναφέρει οι έφηβοι δεν τις έχουν δοκιμάσει ποτέ). Θα πρέπει, λοιπόν, να αξιοποιήσει τα αποτελέσματα τους ο έφηβος προσπαθώντας να έρθει σε επαφή και να δει από κοντά τα επαγγέλματα που φαίνονται να του αρέσουν ώστε να διαπιστώσει αν κάτι τέτοιο ισχύει.

Στο σημείο αυτό χρειάζεται να αναφέρουμε ότι τα ερωτηματολόγια ενδιαφερόντων δε μετρούν δεξιότητες και, επομένως, δε μας δίνουν καθόλου στοιχεία για το πόσο καλός θα ήταν κάποιος σε έναν επαγγελματικό τομέα.

Γιατί χρησιμοποιούμε τον όρο «ερωτηματολόγιο» και όχι «τεστ»;

Η αγγλική λέξη «test» σημαίνει «δοκιμασία» και υπονοεί την ύπαρξη σωστών και λάθος απαντήσεων αλλά και καλής και κακής επίδοσης. Κάτι τέτοιο δεν ισχύει στα ερωτηματολόγια όπου δεν υπάρχουν σωστές και λάθος απαντήσεις, αλλά το άτομο καλείται απλά να επιλέξει την απάντηση που του ταιριάζει.